Een rijbewijs halen is iets waar de meeste jongeren naar uitkijken. Zelf overal naar toe rijden, misschien wel in een eigen auto, geeft een ultiem gevoel van vrijheid. Voor jongeren met autisme is dat niet anders: ook zij willen graag net als hun leeftijdsgenoten zo zelfstandig mogelijk leven, en een rijbewijs hoort daarbij.
Toch is autorijden voor mensen met autisme niet vanzelfsprekend. Zij kunnen door hun autisme moeilijkheden ervaren als ze deelnemen aan het verkeer. Ook met een (boven-)gemiddelde intelligentie zullen zij meer dan andere mensen moeite moeten doen om hun rijbewijs te halen. Doordat zij informatie op een andere manier verwerken, hebben mensen met autisme in het verkeer vaak moeite met de volgende zaken:
- situaties overzien en snel kunnen reageren
- multitasken: tegelijkertijd controle hebben over de auto, de verkeersregels volgen en rekening houden met andere weggebruikers
- omgaan met onvoorspelbare situaties
- geconcentreerd blijven, ook bij prikkels als drukte, geluiden en felle lichten
Natuurlijk zijn alle mensen met autisme anders en gelden bovenstaande problemen niet voor iedereen.
Veiligheid voor alles
Op de weg ben je niet alleen. Integendeel, het wordt steeds drukker in het verkeer en zelfs de meest ervaren automobilist moet zich concentreren om gevaarlijke situaties te voorkomen. Om het weggebruik voor iedereen zo veilig mogelijk te maken, zijn er speciale richtlijnen voor verschillende doelgroepen. Vrachtwagenchauffeurs moeten bijvoorbeeld een speciale kwalificatie behalen en ook voor bestuurders van taxi’s en bussen zijn er vakbekwaamheidsexamens. Bedrijven moeten zorgen voor een veilig transport van hun goederen en gereedschappen, bijvoorbeeld met een wageninrichting van worksystem.
Ook voor mensen met lichamelijke beperkingen of geestelijke aandoeningen geldt: veiligheid voor alles! Naast de gewone eisen moeten mensen met autisme aan extra voorwaarden voldoen voor ze bij het CBR een rijexamen kunnen aanvragen. Dit traject bestaat uit de volgende 5 stappen:
- 1. Er moet een gezondheidsverklaring ingevuld worden, met informatie van een medisch specialist.
- 2. Er vindt een keuring plaats door een onafhankelijke (door het CBR erkende) specialist.
- 3. Een deskundige van het CBR beoordeelt aan de hand van een praktische rijtest of autorijden veilig en verantwoord is.
- 4. Afhankelijk van het oordeel van het CBR wordt een Verklaring van Geschiktheid afgegeven.
- 5 Het gewone praktijkexamen kan aangevraagd worden.
De noodzaak van keuringen en rijtesten
Over keuringen en rijtesten voor bepaalde doelgroepen wordt verschillend gedacht en deze zijn dan ook vaak onderwerp van discussie. De Nederlandse Vereniging voor Autisme pleitte er bijvoorbeeld voor de extra rijtest voor mensen met autisme af te schaffen. Als argument voerde de NVA aan dat deze weggebruikers, als zij eenmaal hun rijbewijs hebben, bij minder ongelukken betrokken zijn dan andere automobilisten.
Rijschoolhouders die lessen verzorgen voor mensen met autisme laten een ander geluid horen: zij merken in de praktijk dat voor sommige mensen met autisme autorijden een (te) complexe vaardigheid is. Zij zien de noodzaak in van een keuring en rijtest voor deze specifieke doelgroep.
Als hun klant met autisme de stappen uit het traject met goed gevolg aflegt, kan hij veilig aan het verkeer deelnemen. Misschien is het advies de rijlessen in een automaat te volgen en kan op die manier een rijbewijs worden behaald. Bij een negatief besluit is dat soms moeilijk, maar ook duidelijk voor de leerling. Als alle inspanningen en kostbare lessen niet met een goed resultaat afgesloten kunnen worden, is dat heel frustrerend. Dankzij de beslissing van een onafhankelijke deskundige van het CBR wordt dat voorkomen.
